21 januari 2021'Wij pakken wat politie niet kan oplossen en GGZ niet moet opnemen'
1 jaar Crisis- en Interventie Team (CIT) in regio 's-Hertogenbosch
Het is donderdagavond, ruim na 23.00 uur. Een buurtbewoner belt de politie. Al een poosje loopt de buurman rond op straat. Af en aan schreeuwt hij en dan gaat hij weer in elkaar gedoken op de grond liggen. De politie gaat er naartoe, maar kan geen inschatting maken van wat de man mankeert. Dus mee naar het bureau en wachten op de crisisdienst van de GGZ. De dienstdoende psychiater komt en stelt vast dat er geen sprake is van psychose of een ander acuut psychiatrisch probleem. Dus stapt GGZ terug. Hun crisisdienst moet immers bedden beschikbaar houden voor de mensen die wel lijden onder een acuut psychiatrisch probleem. De man gaat weer de straat op. Enkele uren later wordt de politie opnieuw gealarmeerd, dit keer door een andere buurtbewoner. Inmiddels is de buurt boos, de politie geïrriteerd en die man is sowieso niet geholpen.
Psychosociale aanpak
“Dit zijn onze momenten, zegt Yurin de Weijer, coördinator van het Crisis InterventieTeam (CIT) van Farent. “Als de buurt, de politie, of anderen ons bellen, gaan we erop af. Overdag of midden in de nacht, dat maakt niet uit. Het doorschuiven van zo’n ‘onbegrepen’ persoon gebeurt veel; hij past niet in het crisisprofiel van de spoedeisende hulp en ook niet van de politie of de GGZ. Met onze psychosociale aanpak vullen wij de leemte. Wij pakken wat de politie, spoedeisende hulp of GGz niet kan of mag oppakken.”
Vrij schakelen
Het CIT is actief sinds januari 2020. Als onderdeel van Farent (basisvoorziening sociaal werk) kreeg het CIT onder meer de taken crisisinterventie en meldpunt WvGGz van acht samenwerkende gemeenten in de Meierij/Bommelerwaard. De betrokken gemeenten spelen een rol in financiering en ondersteuning van de CIT-werkprocessen; slagvaardig en adequaat handelen staan centraal. Het CIT werkt vanuit Farent maar ook vanuit locaties van politie, SEH, huisartsenpost en andere partners.
De crisisspecialisten van het CIT kunnen vrij en breed analyseren en schakelen. Juist in diffuse situaties zoals hiervoor geschetst, fungeren zij als gesprekspartner voor de persoon zelf, de buurt en ketenpartners. “We stappen erin”, aldus Yurin, “en creëren zo snel mogelijk concreet perspectief voor alle betrokkenen. Natuurlijk hebben wij ook onze spelregels; maar die zijn niet zo opgesloten in protocollen als bij de SEH, Huisartsenpost, de politie en ook GGZ. Als team hebben we meer ruimte voor creatief denken en doen. Dat is een deel van onze kracht!”
Vangnetje voorliggend veld
In het geval van de man met verward gedrag is het CIT uiteindelijk gebeld door de politie. Een collega van Yurin is direct gegaan en heeft met de man gepraat, gebeld met zijn familie en gezorgd dat hij de rest van de nacht niet alleen was. Meteen de volgende ochtend heeft een andere collega een afspraak geregeld bij de huisarts van de man. Daarna is hij naar de man toegegaan om te zorgen dat meneer daadwerkelijk ging. De huisarts heeft een zorgtraject in gang gezet. Ondertussen heeft het CIT via de collega’s in het betrokken Buurtteam stut en steun geregeld.
Yurin: “De wijkwerkers bellen bij hem aan en ze houden ook contact met buurtbewoners. En uiteraard blijven wij buiten kantoortijden bereikbaar. Zo maken we snel een simpel vangnetje voor meneer. Nuttig, want een zorgtraject is niet de eerstvolgende dag beschikbaar. In nauw contact met onze Farent collega’s in de Buurtteams staan we met 1 been in het voorliggend veld. We zien kansen en beschikken over de contacten om te schakelen van 0e, naar 1e of 2e lijn en weer terug. Vaak kunnen we maatwerk bieden en heel belangrijk: erger voorkomen!
Verbinden en samenwerken
“Let wel”, zegt collega-coördinator Abdellah Oualkaid, “wij zijn er niet omdat de drie bekende crisispartners het verkeerd zouden doen. Dat is helemaal het punt niet. SEH, politie en GGZ komen in actie bij situaties die horen tot hun ‘core business’ en dat doen ze goed. Het punt is dat er mensen doorheen vallen: de mensen zonder specifiek etiket, zonder uitgesproken vraag, zonder heldere crisisduiding, zoals die man in bovenstaand voorbeeld. Precies daar komen wij in actie, in verbinding met onze ketenpartners. En niet te vergeten, met bewoners. Met onze vaak preventieve inzet helpen we mensen om ‘pieken in gedrag’ af te vlakken en/of voor te blijven. Beter voor die mensen en tevens een bijdrage aan het gevoel van veiligheid in buurten. Samen staan we voor minder doorschuiven en meer duurzaam stut en steun organiseren voor mensen. In ’s-Hertogenbosch hebben we inmiddels een jaar ervaring met deze aanpak en voorzichtig plukken we de eerste vruchten. Ook al hebben we het vanwege corona moeten doen zonder campagne in de buurt- en wijkcentra, toch weten inwoners ons te vinden. En we worden steeds beter gevonden door politie, GGZ, de regionale huisartsenpost en andere ketenpartners.”
Die avond staat er een moeder met een jong kind aan de deur bij de maatschappelijke opvang in ‘s-Hertogenbosch. De vrouw geeft aan dat ze geen huis heeft. Ook al zit de opvang vol en is een acute opname zonder aanmeldprocedure onmogelijk, de medewerker van de opvang stuurt haar niet weg. Hij belt het CIT om advies: wat kan er wél? Een teamlid van het CIT gaat is erop af; Zij vraagt de medewerker om de volgende ochtend een aanmeldprocedure op te starten. Vervolgens gaat zij in gesprek met de vrouw; samen zoeken zij naar een verblijfplek voor de korte termijn. Voorlopig bij kennissen. Tot aan het moment dat de vrouw terechtkan bij de opvang houdt het CIT dagelijks kort telefonisch contact met de vrouw en haar gastgezin. Niemand wil immers een moeder met kind die verdwijnen van de radar. Dat is ook precies de reden waarom de medewerker van de maatschappelijke opvang het CIT heeft gebeld.
Meedenken en adviseren
Sinds de start investeert het CIT in meedenken en adviseren. Dit was in eerste aanzet niet de bedoeling, maar de vraag blijkt groot. Yurin: “Onze meedenkrol en ook onze kennis van steunfaciliteiten en voorzieningen, ook via zelfhulp- en/of vrijwilligersorganisaties, blijkt te voorzien in een behoefte bij de ketenpartners. Omdat inmiddels een deel van onze inzet aantoonbaar gaat naar (telefonisch) vragen beantwoorden en meedenken met partners, is onze adviesrol expliciet opgenomen in onze opdracht van de gemeenten die we bedienen. Daardoor kunnen we nog meer onze verbindende kracht inzetten. Dat zie je ook in het voorbeeld hierboven. Als CIT en Maatschappelijke opvang hoeven we het niet te hebben over ‘hier ben ik wel/niet van’. Dat hele stuk kunnen we samen overslaan. Dat geeft positieve energie. Mooi dat de gemeente ’s-Hertogenbosch hierin meebeweegt. En nee, het CIT is geen variant van het brede info- en adviespunt KOO in ’s-Hertogenbosch. De politie belt KOO als ze mensen treffen die niet weten hoe ze een parkeervergunning aanvragen. Wij worden gebeld als mensen ‘vreemd’, ‘moeilijk’ of ‘raar’ doen, zonder dat we weten wat dat ‘moeilijk of raar’ is.”
De politie krijgt een melding van huiselijk geweld in een gezin en gaat erop af. De agenten sussen de boel en bij vertrek is alles weer rustig en aanvaardbaar veilig. Enkele uren later bellen de buren: het is mis hiernaast! De politie gaat opnieuw en geeft ook het CIT een seintje. Een van de CIT-werkers gaat erop af en treft chaos. De politie is duidelijk: omdat er jonge kinderen betrokken zijn, gaat er een melding naar Veilig Thuis. De man van het stel flipt daar behoorlijk op en de CIT-werker neemt hem apart. De man vertelt dat het stel uit elkaar is, maar dat het gezin nog noodgedwongen een huis deelt. Hij is bang en boos, vanwege het ‘dreigen met Veilig Thuis’. De CIT-werker stelt gerust: de politie meldt standaard bij Veilig Thuis als er kinderen in het spel zijn. Dat wil niet meteen zeggen dat de kinderen weg zijn. Maar hij jaagt ook aan: jij moet aan de slag. Deze situatie moeten we nu aanpakken. De man krijgt hulp bij het maken van (heel) korte termijn afspraken met zijn ex. Daarna kan hij weer beter nadenken. Het CIT seint het Buurtteam in en de volgende ochtend wordt samen gekeken naar effectieve contactmomenten om het gezin te ondersteunen. Via het CIT komt ook specifieke hulp in beeld voor de ex-en.
De valkuil van plakkers
Het CIT neemt elke melding serieus, verkoopt geen nee en stuurt mensen niet van het kastje naar de muur. “NU perspectief bieden is ons plan!”, zegt Abdellah. “We doen ons werk kortdurend of ter overbrugging. Maar we starten geen trajecten op en verzamelen geen casuïstiek die aan ons blijft ‘plakken’. Dat is overigens een behoorlijk spanningsveld. De verbinding naar de (keten)partners is echt cruciaal. Willen we onze opdracht waarmaken, ook in de toekomst, dan is vrijlopen noodzakelijk. Samen met ketenpartners dienen we te voorkomen dat het CIT dichtslibt.”
Slagvaardigheid behouden
Yurin vult aan: “Willen we op termijn dat alle sociaal werkers die psychosociale analyse kunnen maken en mensen kunnen helpen bij het formuleren van hun ‘crisisvraag’? Of blijft dat een ‘plustaak’ voor het CIT? Daarin moeten we keuzes maken. Het CIT wil duurzaam samenwerken in de keten, op alle thema’s. Want na de personen met verward gedrag zullen er andere thema’s komen. Dan willen wij er staan, met een duidelijk afgebakende opdracht en in verbinding met al onze partners, ook in eigen organisatie. Een team zoals het CIT moet de mogelijkheid hebben om direct naar mensen toe te gaan, in verbinding met alle partners en samen gericht op doorbraak en -waar dat nodig is voor mensen- buiten de lijntjes denken. Als CIT willen we pal staan voor die rol en ruimte. We zijn nodig. Dat is in 2020 zonder meer duidelijk geworden.”
Acties in cijfers CIT
De eerste 6 maanden CIT (januari-juli 2020) resulteerden in 606 interventies waarvan 186 advies- en consultvragen, 100 taken in het kader van de WvGGz en 302 acties crisisinterventie.
Profiel CIT
- 24/7 laagdrempelig bereikbaar en beschikbaar voor burgers en ketenpartners
- Meteen erop af
- Klein team van crisisspecialisten sociaal werk die ‘vrij’ kunnen schakelen
- Vasthouden tot en met een eerste (voorlopige) oplossing
- Preventief vanwege snel schakelen in het voorliggend veld, van 0e en 1e naar 2e en ook weer terug.
- Kennen en gekend zijn bij de bekende crisisdiensten Spoedeisende hulp, Huisartsenpost, politie en GGZ
- Samenwerkingspartner voor andere ketenpartners zoals huisartsenposten, Veilig Thuis, woningcorporaties
- Adviesfunctie voor alle ketenpartners
- Meldpunt Wvggz voor ’s-Hertogenbosch en een aantal gemeenten in de regio
- Meldpunt Zorgwekkend Gedrag (0800-1205)
- Meldpunt buiten kantooruren voor het Centrum Seksueel Geweld ‘s-Hertogenbosch